Θέλω μια Χώρα: Το στρατόπεδο συγκέντρωσης και... ο υπαρκτός σουρεαλισμός

Σε αναλογία με τις χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, τις χώρες δηλαδή του υπαρκτού σοσιαλισμού, η Ελλάδα έχει χαρακτηριστεί ως η χώρα... του υπαρκτού σουρεαλισμού.

Την Πέμπτη και Παρασκευή 30 και 31 Ιουλίου παρουσιάστηκε στα πλαίσια του Φεστιβάλ Αθηνών η παράσταση "Θέλω μια Χώρα", στη διάρκεια της οποίας ο υπαρκτός σουρεαλισμός ξεδιπλώθηκε μπροστά στα μάτια μας, ιδιαίτερα με τον τρόπο που μας αφορά τα τελευταία πέντε χρόνια. Η παράσταση, σε κείμενο του Ανδρέα Φλουράκη, πραγματοποιήθηκε σε παραγωγή του Θεάτρου Τέχνης Κάρολος Κουν, σε σκηνοθεσία της καλλιτεχνικής του διευθύνριας Μαριάννας Κάλμπαρη και σε μουσική του Χαραλάμπου Γωγιού.

Μέσα σε συρματόπλεγμα παρουσιάστηκε η ελληνική νεολαία, συρματόπλεγμα που μπορεί να θύμιζε απλώς σύνορα, σε συνδυασμό όμως με τα ατσάλινα ράντσα, στα οποία κοιμούνταν οι ηθοποιοί, προσωπικά μου έφερε αμέσως το μυαλό την αίσθηση ενός στρατοπέδου συγκέντρωσης. Το στρατόπεδο συγκέντρωσης δεν ήταν αυτό που έχουμε στο μυαλό μας από το ναζιστικό και σοβιετικό καθεστώς... Ήταν στρατόπεδο συγκέντρωσης όπου μπορούσες να κάνεις μπάνιο στην παραλία, να χορέψεις στο κλαμπ το βράδυ, να κάνεις οργιώδες σεξ, να φας πατατάκια, να βάλεις αντηλιακό, να μετατρέψεις το ράντσο σε... ξαπλώστρα. Ενώ συνέχιζαν τις συνήθειές τους οι πρωταγωνιστές, ήθελαν συνεχώς ταυτόχρονα... να φύγουν.

Έτσι ξεκίνησε η συζήτηση μεταξύ των ερμηνευτών. "Θα φύγουμε;" "Και πού να πάμε;" "Σε τι χώρα;" Περνούσαν πλοία αλλά δεν σταματούσαν στα νεύματά τους. Περνούσαν αεροπλάνα, το ένα από τα οποία σε μια στιγμή... στούκαρε. Κάπως ετσι άρχισε να εκφράζει ο καθένας τι χώρα θα ήθελε.

Οι διάλογοι σουρεαλιστικοί, αναδείκνυαν το αληθινό τους περιεχόμενο. Ενορχηστρωμένοι ρυθμικά από τον Χαράλαμπο Γωγιό.

- Και τα μαγαζιά... κλείνουν το ένα μετά το άλλο.
- Και από πού θα ψωνίζουμε;
- Δεν θα ψωνίζουμε.
- Και τι θα κάνουμε;
- Θα ανταλλάσουμε.
- Θα χαρίζουμε.
- Πού;
- Στην κολλεκτίβα κλπ
- Και ποιος θα μας τα δίνει αυτά που θα ανταλλάσουμε, χαρίζουμε κλπ;
- Αυτοί που τα έχουν.
- Οι πλούσιοι;
- Αυτοί που τα έχουν δεν τα πουλάνε;
- Και αν δεν μας τα δίνουν;
- Θα τα κλέβουμε.
- Θα γίνουμε κλέφτες;
- Εγώ δεν μπορώ να κλέψω ούτε τσίχλα.

Ευφυέστατα επαναλαμβάνονταν τέτοια μοτίβα διαλόγων με λίγο τροποποιημένο ρυθμό.

Κατά καιρούς σταματούσαν οι συζητήσεις, τα παιδιά έπαιζαν ρακέτες, έκαναν τσιγάρο, χόρευαν, μετά ξανασυζητούσαν...

Παρούσα σε όλη τη διάρκεια του έργου ήταν μια αφηγήτρια. Αφηγήτρια περίπου στην ηλικία των γονέων τους. Διάβαζε αποσπάσματα από βιβλία: "Και ο νεκρός δεν πέθανε ακόμα."

Ο νεκρός δεν πέθαινε και τα παιδιά προσπαθούσαν να συνεχίσουν τις ζωές τους σκεπτόμενα ταυτόχρονα να μεταναστεύσουν. Πώς μπορεί να γίνει αυτό; Έλα ντε...

Δεν είναι περίεργο φαινόμενο όλος αυτός ο σουρεαλισμός. Ούτε μόνο φαινόμενο θεατρικό. Η παράσταση με την ευρηματική σκηνοθεσία της Μαριάννας Κάλμπαρη, η οποία συμπλήρωνε άμεσα το κείμενο του συγγραφέα, έδωσε αφαιρετικά την πραγματικότητα που ζούμε τα τελευταία χρόνια. Συνηθισμένοι σε συγκεκριμένα τεχνολογικά μέσα, συγκεκριμένες διατροφικές συνήθειες, συγκεκριμένο τρόπο ζωής, το ερώτημα δεν είναι αν αντέχουμε τελικά να απαρνηθούμε αυτά, αλλά... τι ζωή θέλουμε. Με ή χωρίς αυτά. Μπορούμε να έχουμε ζωή, όσο δεν ξέρουμε; Έλα ντε... Και η ζωή συνεχίζεται όσο ο νεκρός δεν πεθαίνει.

Η συζήτηση μετατρέπεται σε συνέλευση... Πραγματικά ήταν σαν να έβλεπα μπροστά μου ΟΛΕΣ τις συνελεύσεις, στις οποίες έχω παρευρεθεί τα τελευταία πέντε χρόνια. Μπορεί να ήταν έτσι και πριν το 2010, απλώς... δεν πήγαινα. Συζητούν και εκεί για τη χώρα που θέλουν...

 - Αυτό που σίγουρα δεν χρειαζόμαστε είναι η θρησκεία.

Δεν προλαβαίνουν κάποιοι να επευφημήσουν και αμέσως ακούγεται...

- Τι;;;;;;;;;;;;;; Είσαι καλά; Γίνεται αυτή η χώρα να υπάρξει χωρίς θρησκεία;

Αρχίζει λοιπόν η γνωστή εικόνα, κάποιοι είναι έτοιμοι να πλακωθούν με άλλους, κάποιοι τους κρατάνε, άλλοι φωνάζουν "προδότες", άλλοι "όχι, πρέπει να αλλάξει αυτό", άλλοι "η χώρα αυτή δεν είναι τίποτα χωρίς την ιστορία της". Έχει άδικο...; Άλλος πάλι παραπονιέται γιατί όταν μιλάει εθνικιστικά... τον αποκαλούν εθνικιστή (!)

 

Τελικά η χώρα μπήκε στην εντατική. Ήταν ζήτημα ωρών αν θα ζήσει...

-Να της κάνουν μεταμόσχευση.
- Μπορεί να της φέρουν κάποιο μόσχευμα από τον Βορρά.
-Ναι αλλά τι παθαίνουν εδώ οι άνθρωποι με μόσχευμα καρδιάς το καλοκαίρι; με τη ζέστη;
-Πεθαίνουν!

Μια κοπέλα κάνει τον απελπισμένο γύρο του "θριάμβου" τυλιγμένη με μια πετσέτα-σημαία και ανακοινώνει φορτισμένη στους υπολοίπους:

"Πάρτε το όλοι απόφαση! Η χώρα πέθανε!"

Ο Σάκης συνεχίζει να χορεύει ακόμα το εθνικό άσμα... "Shake it", παρόλο που γύρω του όλο και περισσότεροι κλαίνε, κάποια στιγμή εξουθενώνεται και εκείνος αλλά δεν θέλει να το παραδεχτεί και συνεχίζει... ακόμη και στο πάτωμα.

Η αφηγήτρια, ψύχραιμη και αισθαντική, χαϊδεύει με τρυφερότητα τα παιδιά, που έχουν κοιμηθεί, και μας λέει πως δεν χρειάζεται να ανησυχούμε. Η νέα χώρα είναι ήδη στο κατώφλι. Έχει γεννηθεί. Εμείς δεν το βλέπουμε.

 Τελικά, την λύτρωση δεν φέρνουν τελικά ούτε η νεολαία ούτε οι μεγάλοι. Τη φέρνουν τα παιδιά. Ένα αγοράκι και ένα κοριτσάκι, που καθώς αποσύρεται στο βάθος η αφηγήτρια, "εισβάλλουν" στη σκηνή και αρχίζουν να τους ξυπνούν όλους έναν έναν. "Ξυπνήστε, η χώρα μας είναι ωραία!" "Ξυπνήστε!". Έρχονται μπροστά, κοντά στο κοινό, και λένε...

- Είναι ωραία η χώρα μας!

- Ωραία δεν θα πει τίποτα!

Την παράσταση προλόγισαν τέσσεροι νέοι άνθρωποι, μετανάστες στην Ελλάδα από την Πορτογαλία, το Αφγανιστάν, τις Φιλιππίνες και την Ελβετία (ναι, αυτό έκανε σε όλους εντύπωση) αντίστοιχα. Είπαν με ένα δικό τους σύντομο κείμενο αρχικά πώς αισθάνονται στη χώρα μας, γιατί μένουν σε αυτή και έκλεισαν περιγράφοντας τη χώρα που θα ήθελαν. Ύστερα κατέβηκαν από τη σκηνή και παρακολούθησαν την παράσταση. Είμαι πραγματικά πολύ περίεργη για το αν οι προσδοκίες τους έμειναν ίδιες... μετά από αυτή την παράσταση (!) Θα αναρωτιούνται και οι ίδιοι άραγε για το αν οι προσδοκίες σε αυτή τη χώρα... είναι καν προβλέψιμες;